Францыск Скарына
Нельга ўявіць беларускую літаратуру эпохі Адраджэння
без творчай спадчыны Францыска Скарыны, які быў яркай
індывідуальнасцю.
Скарына нарадзіўся ў сям’і полацкага купца, што вёў
гандаль у многіх гарадах. Дата нараджэння яго дакладна
невядома. Вучоныя мяркуюць, што гэта прыкладна 1490 год.
Першапачатковую адукацыю атрымаў у доме бацькоў, там
навучыўся пісаць і чытаць. Атмасфера бацькоўскага дому
абудзіла ў хлапчука цягу да пазнання свету і навук. Цераз
сям’ю набыў Скарына любоў і павагу да родных мясцін.
Нейкі час Скарына вучыўся ў Вільні, потым у Кракаўскім
ўніверсітэце, дзе атрымлівае вучоную ступень бакалаўра. Але
на гэтым не заканчваюцца яго пошукі ведаў.
У 1512 годзе ён абараняе дыплом доктара медыцыны ў
італьянскім горадзе Падуі, які славіўся на ўсю Еўропу
медыцынскім факультэтам. Менавіта ў той час зарадзілася ў
Скарыны дзёрзкая мара перакласці на родную мову і выдаць
усе кнігі Бібліі.
Заручыўшыся падтрымкай і матэрыяльнымі сродкамі
спонсараў, Скарына едзе ў чэшскую Прагу, дзе пачынае
перакладаць і з 1517 года друкаваць кнігі Бібліі. Гэта
знамянальная падзея была пачаткам беларускага
кнігадрукавання. Ён выдаў дваццаць тры кнігі Бібліі, якія
пераклаў на тагачасную беларускую пісьмовую мову.
Скарына праявіў ініцыятыўнасць і разборлівасць,
знаходзячы ў чужым горадзе таленавітых мастакоў і гравёраў,
рупных наборшчыкаў і друкароў, дабіўся таго, што яго кніга
стала адным з узорных выданняў свайго часу.
Жыццёвы шлях Скарыны ў многім паказальны для
людзей эпохі Адраджэння. Любоў да ведаў, шырыня адукацыі
спалучыліся ў яго з высокай грамадзянскай культурай,
дзелавітасцю і смеласцю, уменнем ставіць наватарскія задачы і
разумна вырашаць іх. Скарына быў і арыгінальным
мысліцелем, і таленавітым пісьменнікам, плённым публіцыстам
і перакладчыкам, вынаходлівым і дзелавым чалавекам –
першадрукаром. Багацце асобы Скарыны ставіць яго побач з
выдатнейшымі людзьмі эпохі Адраджэння, а беларускую
культуру, на ніве якой ён працаваў, на ўзровень з еўрапейскай
культурай. (278 слоў) |