|
Пяро жар-птушкi (Пяро жар-птушки) Шмат казак, легенд, паданняў захоўвае памяць чалавека. У адной з беларускіх легенд расказваецца пра тое, што даўным-даўно пралятала над Палессем жар-птушка і згубіла пяро незвы-чайнай прыгажосці. Плаўна падала яно на зямлю, рассыпаючы ва ўсе бакі зіхатлівыя промні. Кінуліся людзі шукаць тое пяро, але вярнуліся ні з чым. Адны бачылі побач вясёлку, другія — папараць-кветку, трэція — зорачку, якая пералівалася рознымі колерамі. Але варта было наблізіцца да іх, як усё раптам зні-кала.
3 пакалення ў пакаленне перадаецца пагалоска, што таму, хто знойдзе пяро жар-птушкі, наканаваны шчаслівы лёс. Міна-юць гады, стагоддзі, а гэтая цудоўная легенда жыве. Як і раней, шукаюць людзі пяро жар-птушкі, кветку папаратніку, цудоў-ную гаючую крынічку з жывой вадой. Яшчэ болын любай і род-най сэрцу кожнага становіцца родная зямля, бацькоўскі кут, што ласкава называе чалавек сваёй Айчынай. Тэксты дыктантаў | Просмотров: 2854 | Комментарии (0) |
|
Крыху рамантыкi (Крыху рамантыки) У далёкія гераічныя і рамантычныя часы, калі невялікая рэчка Галыпанка была вялікай і паўнаводнай, а вежы магутнага замка паважна ўзносіліся пад самыя аблокі, жыла ў Галынанах заможная, але вельмі сквапная пані. Яна прымушала сялян ад ранку да ночы прасці льняное палатно. За цяжкую працу не плаціла, усяляк падманвала простых людзей. Тады сяляне праклялі пані. У адно імгненне змянілася княгіня, сама пачала працаваць. Пралараніцай, днём, уначы. Калі скончыўся лён, то ўзялася за воўну. Князь захваляваўся. Колькі лекараў, колькі знахароў прыходзіла да пані, але ніхто не дапамог. Аднойчы пра гэту бяду даведалася сялянская дзяўчына і вырашыла вы-лечыць уладальніцу Галынан. 3 дазволу князя яна доўга сядзе-ла каля пані, чытала малітвы. Раптоўна да княгіні вярнулася памяць. Яна загадала прынесці спіс сялян і кожнага шчодра надзяліла за ранейшую працу. 3 таго часу гальшанскія князі заўсёды ў згодзе жылі са сваімі сялянамі. Тэксты дыктантаў | Просмотров: 404 | Комментарии (0) |
|
Пра горад Пружаны и раку Мухавец Калісьці, як расказваюць палешукі, задумала каралева Бона залажыць горад на рацэ Мухавец. Села яна ў карэту, узяла з са-бой дзіця і адправілася ў далёкую дарогу. Вось нарэшце пад'еха-лі да ракі Мухавец. Хоць не надта шырокай ды глыбокай была тая рака, але праз яе быў пракладзены мост.
На сярэдзіне дарогі пачаў мост трашчаць: не вытрымаў ён карэты з чацвёркаю коней. Карэта разам з усімі апынулася на дне ракі, дзе вадзіўся, казалі людзі, нейкі змей-вадзянік. Схапіў ён тое дзіця і знік, толькі яго і бачылі. Ледзь жывую выцягнулі з вады каралеву. А калі тая апрытомнела ды даведалася, што сталася з яе дзіцем, закляла тое месца.
Так з таго часу і пайшло: улетку, калі моцна прыпякала сонца, то рака ў тым месцы амаль зусім перасыхала, сыходзіла на нішто.
А пасля каралева Бона залажыла на гэтым месцы горад і на-звала яго Пружаны. Тэксты дыктантаў | Просмотров: 657 | Комментарии (0) |
|
Возера было велічэзнае, як мора, а пасля пачало сохнуць, змяншацца і ўрэшце зрабілася зусім маленькім. Людзям жыць стала лепей, а рыбам горш. I вось астравок пасярэдзіне гэтага маленькага люстэрка вадьі аблюбаваў князь Алелькавіч-Слуцкі з роду Альгерда. Пабудаваў тут замак і стаў княжыць. Але рас-перазаўся так, нібы над акругаю панаваў не чалавек, а д'ябал. А людзі цярпелі, мучыліся. Аднойчы праходзіў міма мудры па-дарожнік, які ўсё ведаў. I сказаў ён, што зладзействам князя не будзе мяжы, пакуль людзі будуць іх цярпець. Аднак ніхто яго не паслухаў.
А князь лютаваў. Узненавідзеў брата і пасадзіў яго ў вечна мокрыя падзямеллі замка, якія былі ніжэй за ўзровень возера.
Але прыйшла мяжа цярпення зямлі. У адну ноч пачалі біць шалёныя маланкі, грымець перуны, аж калацілася цвердзь. Замак і ўсё наваколле пачалі правальвацца ў воды возера. Так, калі верыць легендзе, і ўтварылася Князь-возера.
Тэксты дыктантаў | Просмотров: 1404 | Комментарии (0) |
|
Ёсць у вёсцы Янкавічы Расонскага раёна цудоўнае месца, якое нікога, хто калі-небудзь пабачыў яго, не можа пакінуць абыякавым. На беразе Дрысы, раскінуўшы свае вершаліны,' ста-яць дубы. Стаяць, упусціўшы магутныя карані свае ў родную цёплую зямельку.
Пра гэтыя дубы ёсць у народзе паданне. У канцы дзевятнац-цатага стагоддзя жыў на беразе рэчкі ў прыгожым сваім маёнт-ку контр-адмірал Паўночнага флоту Павалішын. Паданне, якое перадаецца з пакалення ў пакаленне, на жаль, не захавала для нас імя і імя па бацьку гэтага легендарнага чалавека.
Мясцовая жыхарка расказала, што менавіта пан недзе ў ся-рэдзіне дзевятнаццатага стагоддзя пасадзіў спачатку першы, а потым другі дуб. Павалішын садзіў іх з нагоды нараджэння сваіх сыноў, каб тыя раслі такімі ж магутнымі, каб маглі паста-яць за сябе і за Радзіму.
Кожны, хто пабываў тут, каля дубоў, уражаны відовішчам. Завітайце, калі ласка, у гэты запаветны куточак, каб на свае вочы пабачыць векавую велічную прыгажосць. Тэксты дыктантаў | Просмотров: 451 | Комментарии (0) |
|
Веснавы разлiў (Веснавы разлиу) Як прыемна глядзець на веснавы разліў!
Стаіш, бывала, над абрывам і не можаш адвесці вачэй ад вя-лікай воднай прасторы. А вада бурліць унізе, гамоніць, несучы вялізныя сосны і алешыны, вырваныя дзесьці з карэннем. Зда-ецца, плыве іншы раз дрэва, а на ім — заяц-шарак. Сядзіць, калоціцца ўсім целам, але цярпліва чакае, пакуль дрэва пад-плыве да берага так блізка, каб можна было скочыць, абсушыц-ца на сонечнай палянцы. А то, бывае, вужы з лугоў плывуць цэлай чарадою, да высокага берага спяшаюцца, каб у карчэўі ды кустах перачакаць напасць.
Далёка разліваецца Бяроза-рака ўвесну. Яна затапляе лугі на цэлыя кіламетры, і не пазнаць тады яе, не ўгадаць, дзе сха-вала вада нізкія берагі. Імклівая плынь толькі плешчацца шэ-рымі хвалямі, віруе, аж галава пачынае кружыцца, калі доўга глядзіш на яе мітуслівую паверхню.
Тэксты дыктантаў | Просмотров: 522 | Комментарии (0) |
|
Зімняе сонца ледзь узвышалася над лесам, хоць было яшчэ толькі паўдня. Паабапал сцежкі раслі маладыя гнуткія бярозкі, клёнікі, раскошныя кусты арэшніку. Былі тут і сосны, але рэдкія і старыя, таму не надта кідаліся ў вочы. Усюды ў лесе было ўжо многа снегу, і ён меў тут такі выгляд, быццам нехта яго толькі што вытаптаў. На яго прыемна было глядзець, ад яго лёгка дыхалася. Снег знайшоў сабе прытулак, дзе толькі мог. Ен не прамінуў ніводнай галінкі і нават ніводнага сцябла, калі яно хоць крыху было нахілена. I вызначаліся ў лесе такія з'явы, якіх раней ніхто не мог бы заўважыць. Прыгледзеўшыся, тут можна было знайсці цудоўныя белыя аркі, за якімі віднелася нешта чароўнае, але зусім невядомае, можна было ўбачыць ялінкі, падобныя да казачных снягурачак у белых кажушках і шапачках. Месцамі над сцежкай нізка звісалі галіны старых сосен.
Цудоўна зімой у лесе! Тэксты дыктантаў | Просмотров: 873 | Комментарии (0) |
|
Малюнкi прыроды (Малюнки прыроды) Малюнкі прыроды мяняліся адзін за адным. Толькі што Алесь захапляўся высокім абрывістым берагам. Але раптам дарожка, што белая ручаінка, пакацілася з узгорка ўніз, і перад вачы-ма яго раскінулася бязмежная сенажаць, як бы разаслаў хто вялізны-вялізны дыван, што зліваўся ўдалечыні з блакітным шоўкам чэрвеньскага неба. Дзе-нідзе толькі віднеліся на гэтай неабсяжнай зялёнай роўнядзі асобныя купкі беланогіх бярозак, якія стаялі мясцінамі, як тыя дзяўчаты ў карагодзе. Зусім нізка дарожку перабягаў невялікі ручай, які цурчэў з-пад маладой алешыны, што ўзнімалася над чаратамі. Вада была такая чы-стая, што нават круглыя гладкія каменьчыкі, што ляжалі на дне ручая, здаваліся белымі каралямі. I хоць Алесю не хацелася піць, ён нахіліўся — прыемны халадок асвяжыў яго ўсяго. Пас-ля падняўся, далонню выцер пот, абтрос з кашулі празрыстыя кропелькі і адчуў, што прасвятлела ў вачах. Нават лягчэй цяпер ступалі ногі. Тэксты дыктантаў | Просмотров: 700 | Комментарии (0) |
|
Многа радасці можна зазнаць у зімнім лесе. Асабліва прыго-жай бывае палеская пушча ў ціхія марозныя дні. Па-святочнаму ўбраны ў белае лес стаіць застылы ў нерухомасці і на кожным дрэве, на кожнай галінцы дыяментамі іскрацца, пераліваюцца асветленыя сонцам блёсткі снегу. Варта, затаіўшыся, пастаяць адну хвілінку, каб адчуць, якім поўным жыццём жыве палеская пушча. Ціха вакол, не зварухнецца, трымаючы на сабе багатыя дары зімы, ніводная галінка на дрэве. I раптам аднекуль з вы-шыні сыплецца снежны пыл. Гэта рыжая вавёрка пераскочыла з дрэва на дрэва. Адзін кароткі міг — і яна маланкай знікла ў вершаліне кашлатай хвоі. А вось недзе нябачны ў галлі за-бубніў дзяцел. Лапатнуў крыламі, сарваўшыся з галіны, цецярук. Дзве казулі выскачылі на прасеку, спыніліся, пастаялі кароткі момант і адразу, нібы адчуўшы нейкую небяспеку для сябе, скокнулі і панесліся на сваіх тонкіх нагах, пакінуўшы за сабой толькі воблачкі снежнага пылу. Тэксты дыктантаў | Просмотров: 758 | Комментарии (0) |
|
Жураўлiная песня (Жураулиная песня) У радасці свая вясна, і неабавязкова ёй прыходзіць да чала-века вясной. Ёсць лета і зіма, ёсць дзень і ноч, усход і заход сон-ца. Зімою трашчыць уночы на рэках лёд, гул ідзе высока, а рані-цай ляжаць снягі, ружовыя і чыстыя, як радасць. А ў жытнёвае лета вісіць над зямлёю яблык, пераспелы і светлы, як даўняя журба. Яблык упадзе — надыдзе восень, а восенню хлапчукі пя-куць на полі бульбу, і ўвосень прыходзяць да чалавека ўспаміны пра маленства. Але толькі вясною высока ў небе клічуць радасць журавы. У сакавіку, здараецца, ноччу ідзе дождж, і ў вадасцёч-най трубе грыміць, як гром, абвальваецца намёрзлы лёд.
У сакавіку першым дажджом і вільготным пругкім ветрам гукае ў акно ранняя вясна. I потым ужо будуць трубіць журавы, а яшчэ потым ралля ў полі стане шэрай, як жураўлінае крыло.
Ляціце, журавы, ляціце сваёй млечнай дарогай, вясёлай і шум-най, бы крыгаход! Тэксты дыктантаў | Просмотров: 742 | Комментарии (0) |