Сортировать по:
Дате ·
Названию ·
Рейтингу ·
Комментариям ·
Просмотрам
|
Чалавек можа нанесці шкоду прыродзе, нават не ўсвядоміў-шы гэтага. Згадаем хоць бы пра знікненне з прыроднага асярод-дзя бабра або зубра з прычыны бескантрольнага палявання на іх. Сітуацыю паступова выправілі, калі тэрыторыям, дзе сялілі-ся рэдкія віды, надалі ахоўны дзяржаўны статус.
У свеце болып за тысячу відаў птушак знаходзіцца пад па-грозай знікнення. I што асабліва трывожна, пагроза знікнення для болыпасці пярнатых узрастае, нягледзячы на меры, што прымаюцца па іх ахове. Птушкі з'яўляюцца індыкатарамі стану навакольнага асяроддзя. Напрыклад, асушылі балота — зніклі з яго птушкі. Зямля спустошваецца, а гэта прыводзіць да змя-нення клімату і павелічэння рызыкі з'яўлення небяспечных стыхійных з'яў прыроды: засух, навальніц, ураганаў.
У Бярэзінскім біясферным запаведніку створаны зоны з роз-ным узроўнем аховы асяроддзя. У цэнтры запаведніка ёсць так званае недакранальнае ядро — абсалютная зона, дзе чалавеку непажадана бываць. Толькі навукоўцы часам наведваюцца сю-ды, каб правесці назіранні. Яе можнаназваць зонай абсалютнай цішыні. Тэксты дыктантаў | Просмотров: 611 | Комментарии (0) |
|
Прырода — крынiца прыгажосцi (Прырода — крыница прыгажосци) Гэтыя пранікнёныя радкі сталі своеасаблівай формулай пра-яўлення любові да роднага краю, бацькоўскай зямлі, бо для кожнага з нас гэта зямля самая ласкавая і непаўторная. I дзе б мы ні апынуліся пазней, у якіх краінах ні пабывалі, мы заўсёды вяртаемся на радзіму свайго дзяцінства. Гэтыя знаёмыя з ма-ленства мясціны — часцінка таго вялікага і святога, што мы называем словамі Айчына, Бацькаўшчына.
Адвечная прыгажосць роднага краю, яго прырода апета мно-гімі выдатнымі мастакамі слова: Якубам Коласам, Янкам Ку-палам, Максімам Багдановічам і іншымі беларускімі пісьмен-нікамі1.
Ад чалавека залежыць, ці будзе наша прырода такой жа не-паўторнай і багатай, як сёння. Нам неабходна з адказнасцю ставіцца да ўсяго навакольнага, зрабіць кожны куточак зямлі прыгажэйшым. Хараство прыроды павінна радаваць не толькі нас, але і нашых нашчадкаў. Прырода сёння не можа выстаяць перад нястрымным наступам тэхнікі. Яна патрабуе абароны. Абараніць прыроду — значыць абараніць жыццё, абараніць Радзіму. Тэксты дыктантаў | Просмотров: 771 | Комментарии (0) |
|
Экалагiчная сцежка (Экалагичная сцежка) У Бярэзінскім запаведніку для наведвальнікаў створана спе-цыяльная экалагічная сцежка. Яе даўжыня — тры кіламетры. Калі прайсці гэтай сцежкай, то можна даведацца пра ўсе пры-родныя комплексы, якія тут існуюць.
Першыя крокі па экалагічнай сцежцы мы робім пад ценем вечназялёнай хвоі. Ялінкі нагадваюць пра сем тысяч гектараў яловага лесу ў запаведніку. Хутка ельнік пераходзіць у лес змешанага тыпу, дзе растуць сосны, бярозы, ляшчына, на якой у жніўні выспяваюць смачныя арэхі. Вось кармушка для дзікіх жывёл, змайстраваная леснікамі. Зімой сюды заходзіць еўра-пейскі высакародны алень.
Сцяжынка выходзіць на ўзлесак, дзе ўсё лета квітнеюць ле-кавыя зёлкі. Сваім водарам яны прыцягваюць насякомых: чмя-лёў, пчол, матылькоў.
Экалагічная сцежка прыводзіць на балота. Паветра тут за-дурманена водарам багуну. Каля шасці тысяч гадоў назад на гэтым месцы было возера, якое, паступова зарастаючы, пера-тварылася ў суцэльную багну з пушыстым дываном імхоў.
На экалагічнай сцежцы студэнты і школьнікі атрымліваюць найцікавейшыя ўрокі пад адкрытым небам. Тэксты дыктантаў | Просмотров: 623 | Комментарии (0) |
|
Колькі на карце блакітных плямінак і кропелек! Гэта прыго-жыя беларускія азёры. Яны густа рассеяны па ўсёй Віцебшчыне і па ўсёй паўночна-заходняй частцы Мінскай вобласці. Болып за дзве тысячы азёр нанесены на геаграфічныя карты. Некаторыя азёры раскіданы паасобку, некаторыя — невялікімі групамі. Вось цэлыя сузор'і азёр пад Мядзелам і пад Браславам. ІНмат азёр на Віцебшчыне вакол старажытнага Полацка, пад Ушачамі, Лепелем і Сянно. Нездарма гэты край называюць Паазер'ем.
Самае вялікае з беларускіх азёр — Нарач. Паэты часта параў-ноўваюць гэтае возера з морам. Побач з Нараччу размясцілася яшчэ некалькі азёр: Баторына, Мястра, Рудакова, Белае, Бла-кітнае, Мядзельскае, Швакшты. Нарачанская група азёр — самая вялікая і вядомая на Беларусі. Азёры размешчаны тут вянцом, і ствараюць яны своеасаблівую блакітную карону Па-азер'я. Якія прыгожыя і непаўторныя краявіды вакол азёр! Якія багацці хаваюцца ў іх глыбінях!
Тэксты дыктантаў | Просмотров: 654 | Комментарии (0) |
|
Прыглушана гудуць бензапілы, часам зрываючыся на праніз-лівы віскат. Мой родны яловы лес выразаюць, бо на яго напаў нейкі бязлітасны, пражэрлівы караед. Ён залазіць пад кару зда-ровых дрэў, выточвае сабе хады, ператвараючы зялёныя яліны ў сухастоіны. Часам аддзярэш кару дрэва і ўбачыш, як пад ёю раззлавана забегаюць караеды.
3 мёртвых дрэў назаўсёды злятаюць птушкі, бо ў сухім голлі ўжо не схаваеш гнязда. Мурашы пакідаюць свае мурашнікі, пабудаваныя яшчэ пры жывых дрэвах. Я стаю каля мурашніка, які палохае сваім спакоем. Звычайна мурашы мітусяцца: нех-та прыбірае з дарогі ігліцу, хтосьці ўсцягвае яе на мурашнік. Я паварушыў мурашнік прутом. Ніякага руху.
Падумалася, што такой жа можа стаць і наша хата, вёска, горад, калі іх пачнуць пакідаць людзі.
Мой лес асуджаны. Той лес, у якім калючыя лапкі елак зда-валіся мяккімі, ласкавымі, пушыстымі, цяпер бязлітасна вы-разаецца. Захлынаючыся ад пілавіння, не паспяваючы яго выплёўваць, пішчаць бензапілы. Тэксты дыктантаў | Просмотров: 390 | Комментарии (0) |
|
На Нарачы толькі бралася на світанне. Ветру не было, але ад соснаў плыў пах жывіцы, ад вады цягнула рыбай. Унізе, па самай вадзе, слаўся бялёсы туман. Ён не кучаравіўся, не клубіў-ся, а нібы хаваўся ад людскіх вачэй пад чараты, што віднеліся каля далёкага вострава. Там, дзе туман адыходзіў, паказвалася гладкая, быццам шкло, сінеча вады. Неўзабаве гэта ж сінява ўспыхнула і ў небе над процілеглым берагам. Праз нейкую хві-ліну над ёй прабілася ружовасць з ледзь прыкметным перахо-дам у барвовае. I раптам адтуль нібы полымя ўстала. Языкі яго раслі, падымаліся, і, нарэшце, паказалася свету вялікае сонца. I туман, і вада, і прыбярэжныя сосны адразу зрабіліся незвы-чайна ружовымі. Аднекуль з'явілася чайка і пачала купацца ў ранішніх промнях. У промнях зыркага сонца чайка на вадзе была як асколак разбітага люстэрка. Тэксты дыктантаў | Просмотров: 633 | Комментарии (0) |
|
Цудоўная Белавежа вясной! Яшчэ не агоркне бярозавік, як расплюшчваюць сінія вочкі пралескі. Яны, нібы невялічкія азерцы, адлюстроўваюць блакіт неба. У пушчы ёсць не толькі блакітныя і сінія пралескі, часам трапляюцца ружовага, нават белага колеру.
Самыя каляровыя месяцы ў Белавежы — гэта чэрвень і лі-пень. Здаецца, для таго, каб ярчэй палалі смолкі, цвіў казялец і канюшына, над пушчанскай лугавінай устаюць рамонкі-ні-вянікі. Сваімі бялюткімі пялёсткамі кветка расплочваецца за сумненні людзей у каханні, вянкамі на галовах дзяўчат, буке-тамі на стале. Рамонак-нівянік не хаваецца ў гушчары, а ўвесь навідавоку. Пад гарачым ліпеньскім сонцам растае рамонкавы снег. I толькі адна-другая кветка будзе цвісці да самай восені.
Запаліўшы кастры на бярозах ды асінах, штогод восень упры-гожвае пушчу дыванамі верасоў. Калі, вяртаючыся з падарож-жа, захапіць з сабой галінку, яна доўга будзе захоўваць свой колер, свяціць няўлоўным восеньскім сумам, падобным на да-рагі ўспамін.. Тэксты дыктантаў | Просмотров: 479 | Комментарии (0) |
|
Возера Свiцязь (Возера Свицязь) Жыццё пакінула нам шмат сведкаў мінуўшчыны. Сярод іх і помнікі прыроды: дрэвы, камяні, азёры, лясы, паркі, цэлыя прыродныя комплексы. 3 імі звязана мінулае народа, памяць людская пра лепшых яго сыноў і дачок, пра адметныя падзеі, авеяныя легендамі.
Свіцязь — ціхае ласкавае возера, што так утульна лягло па-між задуменнага лесу. Ніцыя вербы мочаць доўгія косы ў цёп-лай вадзе. Мурожныя берагі падступаюць да возера, абрываюц-ца і пераходзяць у светлы пясочак. Яго лашчаць лёгкія хвалі, што серабрацца ў промнях летняга сонца. «Там возера Свіцязь, як шыбіна лёду, ляжыць паміж дрэваў цяністых», — пісаў Адам Міцкевіч.
Свіцязь нікога не пакідае абыякавым. Возера захапляе, за-чароўвае, злучае мінулае і сучаснае. Тут ты нібы адчуваеш сваю сувязь са стагоддзямі, нібы ты жыў у тыя далёкія часы. Невы-падкова возера авеяна легендамі, услаўлена паэтамі, апета ў пес-нях. Яно надзелена незвычайнай прыгажосцю, то радаснай, то самотнай і ціхай, то бунтарскай. У ім жыве душа Беларусі. Тэксты дыктантаў | Просмотров: 1059 | Комментарии (0) |
|
Я стаю на высокім беразе Нарачы і гляджу на бязмежны бла-кітны прастор, які зліваецца на даляглядзе з небам. Пад нагамі сухая глеба, пакрытая кустамі ядлоўцу, верасам, чаборам. Кры-ху далей высокі бераг з сасновым лесам пераходзіць у шырокі пясчаны пляж. Вада каля берага зеленавата-блакітная, чыстая і празрыстая. Далей ад берага яна здаецца сіняй.
Мядовы пах чабору і верасу змешваецца з густым настоем нагрэтай сонцам хвоі. У паветры ніводнай пылінкі. Нідзе яшчэ не даводзілася мне дыхаць такім чыстым паветрам. Грудзі шы-рацца, лёгкія глыбока ўдыхаюць смалісты водар.
Каля самага берага б'е з-пад зямлі крыніца з серабрыстай сцюдзёнай вадой. Вясёлым ручайком струменіць яна ўніз, злі-ваючыся з вадою возера.
Такіх крыніц тут многа. Вада ў іх гаючая, карысная для зда-роўя. Піць яе — асалода! Вадаў Нарачы безупынна напаўняецца шматлікімі крыніцамі як па берагах, так і на дне возера, і таму ўзровень яго ніколі не зніжаецца.
Тэксты дыктантаў | Просмотров: 418 | Комментарии (0) |
|
3 даўніх часоў Белавежская пушча была аплотам нашых продкаў, надзейным прытулкам у цяжкія гады. Яна карміла і паіла, гартавала мужнасць і сілу людзей. Усё тут было: кара-леўскія і царскія паляванні, браканьеры, масавыя высечкі лесу, грабежніцтва акупантаў. Цяпер тут запаведна-паляўнічая га-спадарка. Высякаюць толькі нязначную частку таго лесу, што нарастае за год, рэдкіх звяроў берагуць.
Зубр — слава і галоўная прыкмета пушчы. Ён можа выва-ліць сваімі рагамі частакол з бярвення, дагнаць на лясной да-розе матацыкл. Толькі ён гэта рэдка робіць. Зубр, як кожны, хто мае праўдзівую сілу, рахманы і добры звер. Праўда, ёсць адно правіла: не чапай яго. Але людзі часам вымушаны былі крыўдзіць зуброў. Калі прыйшлі крыжаносцы і над славянскім светам навісла смяротная небяспека, толькі пушча забяспечы-ла славянскіх воінаў мясам. Белавежская пушча заўсёды была крэпасцю на мяжы. Тэксты дыктантаў | Просмотров: 1478 | Комментарии (0) |